به گزارش قدس آنلاین، فضای مجازی، هم فرصت است هم تهدید. مثل چاقویی که می‌تواند دست یک قاتل باشد و بُکشد یا دست یک جراح باشد و زندگی ببخشد. آنچه در فضای مجازی اهمیت دارد، محتوای به درد بخور و خواندنی است، چیزی که رسانه‌های دینی و مذهبی از آن کم بهره‌اند. پنج دوره از برگزاری جشنواره رسانه‌های دیجیتال رضوی می‌گذرد اما بررسی آثار رسیده به این جشنواره حاکی از آن است که در موضوع کلیدی فرهنگ رضوی و حضرت رضا(ع)، شاهد فقر در تولید محتوای متناسب با فضای مجازی هستیم درحالیکه می‌توان با بسترسازی لازم برای ورود نسل جوان به این حوزه و ایجاد انگیزه برای تولیدات محتوایی، شاهد موفقیت روز افزون در امر مهم فرهنگسازی در این زمینه بود. . محمدهادی بیات، فعال فضای مجازی و پژوهشگر تحلیل محتوای فضای مجازی در گفت و گو با خبرنگار ما درباره اینکه چرا کانال‌هایی با محتوای مذهبی مشتری ندارد، می‌گوید: واقعیت این است که روی این حوزه کمتر کار کردیم.
او با بیان اینکه فضای اینترنت در عین حال که اطلاعات زیادی به مخاطب می‌دهد، باعث ترویج نادانی هم می‌شود، خاطرنشان می‌کند: در واقع دموکراسی سایبری باعث ترویج ناآگاهی در بسیاری از جوامع می‌شود اما چه باید کرد که مردم آگاه شوند؟ اگر مردم را به حال خودشان رها کنیم که آگاه نمی‌شوند. مردم با حجم زیادی از اطلاعات در فضای مجازی مواجه هستند که عمق آن بسیار کم است چون پشتوانه تحلیلی ندارد.
فقط کپی پیست می‌کنند
چرا فضای مذهبی درفضای مجازی ضعیف است؟ بیات پاسخ می‌دهد: بچه مذهبی‌ها و متولیان مذهب به کپی پیست روی آورده‌اند مثلاً گروه دو هزار نفری طلبه داریم که فقط کپی می‌کنند.
او با بیان اینکه حوزه دین همچون دیگر حوزه‌ها، نیاز به اتاق فکر است که تولید محتوا شود، می‌گوید: مثلاً یک مطلب خوب درباره شبهات آخرالزمان بنویسید در بسیاری از گروه‌ها دیده می‌شود. اگر مطلب خرافه‌ای هم منتشر شود، در فضای مجازی منتشر شده و باعث تضعف باورها می‌شود.
به گفته این پژوهشگر، تبلیغ دینی در فضای مجازی، چاقوی دو لب است چون لبه دیگر، شبهاتی است که جواب درستی به آن نمی‌دهند. بچه مذهبی‌ها گاهی به خودشان زحمت نمی‌دهند که بروند تحقیق کنند و تولید محتوا داشته باشند. درواقع فضای رسانه، فضایی هست که شیطان در آن غلبه دارد و مضراتش بیشتر از مزایای آن است، متأسفانه ما هم در این حوزه ضعیف عمل کردیم.
او ادامه می‌دهد: اتاق‌های فکر قوی و پولداری در دنیا هستند که از این فضا، علیه مذهب استفاده می‌کنند، در این شرایط مخاطب نسبت به دین بی تفاوت می‌شود که خطر بزرگی است. گاهی هم در گروه‌های مذهبی، عقاید سیاسی بیان می‌شود درحالیکه شاخص‌های دیگری را می‌توان در دین مطرح کرد که وارد سلیقه‌های سیاسی نشود.
بیات، این فضا را یک ظرفیت می‌داند که اگر سراغ مباحث دینی نرویم، تبدیل به تهدید می‌شود و عنوان می‌کند: فضای رسانه‌ای مناسبی برای پاسخگویی به شبهات نداشتیم و کارهای مقطعی و جزیره‌ای انجام شده اما مستمر نبوده است، اگر در فضای مذهبی، فکر و محتوا ایجاد نشود ظرفمان خالی است. نکته دیگر اینکه شبکه نداریم، شبکه‌ای که بتواند کار مذهبی موثر و مستمر درست انجام بدهد.
این فعال فضای مجازی معتقد است: فعالیت دینی در فضای مجازی طوری است که برای فعالان آن، بیشتر جنبه سلبی دارد تا ایجابی. از سوی دیگر نه اتاق فکر برای تولید محتوا داریم و نه شبکه ای برای توزیع این محتوا.
نذر که فقط نباید مادی باشد
اینترنت به عنوان رسانه‌ای نوظهور، مختص فضای مذهبی نیست و مردم نسبت به این موضوعات بی تفاوت شده‌اند چون محتوای ضعیف به خوردشان داده شده است. بیات با بیان این مطلب اضافه می‌کند: مردم نسبت به فضای دینی بی تفاوت شده‌اند. متولی زیاد داریم ولی متولی متعهد بسیارکم است درحالیکه علاقه‌مند هم زیاد داریم مثلاً در هفته عفاف و حجاب، آنقدر این دو واژه در رسانه‌ها تکرار می‌شود که مخاطب را زده می‌کند، این ضد تبلیغ است.
او با اشاره به تولیدات جشنواره فرهنگی و هنری امام رضا(ع) خاطرنشان می‌کند: خروجی این جشنواره در حوزه هنر باید دست به دست مردم بچرخد و اینترنت، ابزار خوبی برای این ماجراست. محتوای خوب داریم اما باید به جا استفاده شود.
وی که سالهاست روی تبلیغات بر پایه محتوا در فضای مجازی کار می‌کند، می‌گوید: در فضای مجازی، «محتوا» پادشاه است. متأسفانه ما در حوزه تبلیغ دینی در فضای مجازی، ضعیف شده‌ایم. زمینه خوبی برای تولید محتوای فاخر داریم اما افرادی که باید خروجی جشنواره‌های فرهنگی، هنری را رسانه ای کنند، نگاه رسانه‌ای ندارند و دنبال رسانه ای کردن خروجی جشنواره‌ها نیستند.
این کارشناس فضای مجازی خاطرنشان می‌کند: ایده‌های خوبی به جشنواره رسانه‌های دیجیتال رضوی رسیده اما واقعیت این است که نگاه به فرهنگ، نگاه دسته چندمی است. برای جشنواره‌های فرهنگی با رویکرد دینی، هزینه می‌شود و آثار زیادی هم به دبیرخانه می‌رسد اما نتیجه مورد انتظار را ندارد چون فکر اولیه درستی پشت آن نبوده است.
بیات با تأکید بر اینکه سیاستگذاران فرهنگی باید از تولید و عرضه محصولات پاک حمایت کنند، می‌افزاید: هیئت‌های مذهبی ما ظرفیت بزرگی هستند که می‌توان از این شبکه بزرگ اجتماعی بهره‌مند شد. چرا نباید منبراینترنتی داشته باشیم؟ متأسفانه در جشنواره‌های فرهنگی به ایده توجه نمی‌شود. مفاهیم فرهنگی را دیجیتالی نکرده‌ایم در حالیکه باید مفاهیمی را تولید کرد که در دراز مدت به تغییر نگرش منجر شود.
به باور او، باید به کسانی که در حوزه مذهب ایده دارند، میدان داد. جای استارتاپ‌های فرهنگی و مذهبی خالی است مثلاً آستان‌قدس رضوی می‌تواند جشنواره استارتاپی با موضوع اپلیکیشن رضوی برگزار و از ایده‌های برتر، حمایت کند. از سوی دیگر باید نذر فرهنگی و دیجیتالی برای امام رضا(ع) تبلیغ شود، نذر که فقط نباید مادی باشد. بسیاری هستند که می‌توانند آموزش بدهند و نذر فرهنگی داشته باشند. از مناسبت‌های مذهبی برای تولید محتوای غنی و جذاب باید استفاده رسانه‌ای شود.
نظر شما